Teknoloji ve insan

Zaman zaman sunumlarda karşıma çıkan “teknoloji nereye gidiyor?” sorusuna verdiğim cevaplarda, giyilebilir teknolojilerden bir sonraki adımın hayatımızı kolaylaştıran teknolojilerin insan vücuduna entegrasyonu olacağını ifade ediyorum. Yani, düşünerek Google’da arama yapmak, odaklanarak uzaktaki nesneleri yakından görebilmek, konuşmadan karşımızdaki kişilerle iletişime geçebilmek gibi pek çok hayal kısa süre içinde kolaylıkla gerçekleşebilir.

Teknolojinin insanlara entegrasyonuna ilişkin gelişmeleri iki farklı yönde inceleyebiliriz.  Bunlardan birinci gruptakiler, hastalıkları takip, teşhiş ve tedaviye, engellilerin hayatını kolaylaştırmaya veya engellerini ortadan kaldırmaya yönelik çalışmalar; ikinci gruptakiler ise sıradan insanların hayatlarını devam ettirirken kullandıkları teknolojileri vücutlarına entegre ederek günlük yaşantılarını daha verimli hale getirmeye yönelik çalışmalar olarak ifade edebiliriz.

İlk grupta yer alan teknolojilerin kanser gibi hastalıkların teşhisi, diyabet ve tansiyon gibi hastalıkların takip ve tedavisi amacıyla belirli ölçülerde kullanıldığını biliyoruz. Bir dönem Google kontak lens projesi bunun güzel örneklerinden birisiydi ancak proje bir süre sonra durduruldu. Bazı ülkelerde deriye enjekte edilen RFID çipleri ile hastalıkların takibine ilişkin uygulamalar ise ülkemizde bir süredir ev hayvanlarının takibi için kullanılıyor.

Daha karmaşık çalışmalara en güzel örneklerden birisi olan ve geçtiğimiz günlerde beyine yerleştirilen bir implant sayesinde felçli bir hastanın yürümesini sağlayan başarılı bir proje basında yer almıştı.

İkinci grupta yer alan ve günlük hayatı kolaylaştırıcı teknolojilerin vücuda entegrasyonu üzerine odaklanan projeler ise insanların biyonik canlılara dönüşmesine sebep olabileceği sebebiyle eleştirilere maruz kalıyor. Bununla birlikte, Elon Musk’ın NeuraLink projesinin geçtiğimiz günlerde ABD’de FDA’dan insan deneyleri için çalışma iznini almış olduğunun duyurulması ile bu tarz projeler bir kez daha dikkatleri üzerine çekmeyi başardı. İnsan beynine yerleştirilen çiplerle görme, düşünme, öğrenme ve karar verme gibi süreç ve davranışların iyileştirilmesine yönelik deneyler ne kadar başarılı olur, ne kadar tehlikeli ya da etik dışı sonuçlarla karşılaşır gibi soruların cevaplarının ise zaman içinde daha net verebileceğini söyleyebiliriz.

Kişisel görüşüm, sağlık sorunları gibi kabul edilebilir nedenler dışında teknolojik cihazların insan vücuduna entegre edilmesinin doğru olmadığı yönünde. En azından birey olarak bu gibi gelişmeler ticari boyuta ulaştığı günleri görürsek tercihimi onlardan uzak kalmaktan yana kullanacağımı söylemekte sakınca görmüyorum.

Prof. Dr. Mustafa Zihni TUNCA