Elli yılı aşkın bu alemin içindeyim. Bu yıllar içinde bu şımarık çocuklarla çok karşılaştım. Bunlar; devamlı ağlayan, asla mutlu olmayan, doyum nedir bilmeyen; daha doğrusu ne istediğini bilmeyen kişi veya kurumlardır. Bunların kesişim noktası ise almaya alışmak, her zaman fedakarlığı karşı taraftan beklemek, elini her zaman taşın altına sokmadan kaçınmak, devleti “Sağılacak inek”, bizleri “Silkinecek keriz” olarak görmeleridir.
Vatandaşın biri Maldivler’den video paylaşmış; ülkemizdeki fiyatlarla, Maldivler’deki fiyatları karşılaştırmış ve “Türkiye’deki daha pahalı” sonucuna ulaşmış. Videonun altında bi yorum; Türkiye pahalı değil, Türk Lirası aşırı değerli. Yorum yazan kim diye baktım bir ihracatçı. Yahu mübarek; bu ülkede yıllarca devletin desteğiyle ayakta durdunuz ve durmaya devam ediyorsunuz. Sadece kur ile rekabet ettiniz. Devlet devalüasyon yaptı, siz bayram ettiniz. Devlet, gariban vatandaşları kurlarla dövdü, siz ellerinizi ovuşturdunuz. Seksen yıldır destek gördünüz ama, teknolojide rekabet edemediniz. Şimdi yine utanmadan TL değerli diyorsunuz.
Ayrıca, Türk Lirasının değerli olduğunu nasıl hesapladınız? Hangi formülle veya modelle buldunuz? Hangi yılı baz aldınız? Bir başka yılı baz alsaydınız aynı sonuca ulaşabilir miydiniz?
Yıllar önce Alanya’nın il olması mücadelesinde, hocalardan birisi bir kanalın haber bültenine çıkarak mealen; “Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemiyle yaptığımız çalışmada aday diğer ilçeler ile karşılaştırınca Alanya’nın mutlaka il olması gerekir.” demişti. Birkaç gün gün sonra İnegöllüler “Biz de aynı araştırmayı Uludağ Üniversitesine yaptırdık. İnegöl birinci sırada çıktı” açıklama yaptı. Buradaki sorun AHP’nin parametrelerini belirlerken, yapılan ağırlıklandırma. Alanya turizm gelirine yüksek değer vermişti, İnegöl ise üretime… Söylemek istediğimiz, TL’yi değerli göstermek istiyorsan gösterirsin.
Ülkemizde popüler olan bir İspanya markasının (Zara değil), Türkiye’de 4750 TL’ye sattığı kadın elbisesinin İspanya fiyatı 99 Euro. Türk Milleti keriz mi diye soruyorsun, efendim TL değerli. Niye piyasanın şımarık çocuklarına devlet her istediğini vermiş, yolunu açmış, engelleri kaldırmış; onlarda bu şımarıklıkla istediğini yapma hakkını kendilerinde görmüş.
Bu şımarık çocukların ortak bir tarafı da birbirlerini korumalarıdır. Özellikle sermaye ve para piyasalarında bunların boruları öter. Piyasayı yönlendirici olarak bunlar ortaya çıkar. Manipülasyonun kralını yaparlar, yazılı görsel basını elde etmişlerdir ve keriz silkeleme operasyonunun verdiği şımarıkla bir sonraki operasyona hazırlanırlar.
Ekonomistlerde sevdiğim en güzel şey, söyledikleri hiçbir şeyin gerçekleşmemesi ve bu durumun da bilimsel bir şekilde neden gerçekleşmediğini açıklamalarıdır. Adam, yüz tane varsayımda bulunur, bunlardan bir tanesi gerçekleşir ve bu gerçekleşen varsayımının üzerinde “bildim” diye tepinir. Peki geriye kalan doksan dokuz tane varsayım N’oldu! Onlardan haber yoktur. Bunlar, yapmış olduğu yüz varsayımdan birisinin denk gelmesiyle nedeniyle şımarıklığın zirvesine ulaşırlar. Sosyal medyada ya da görsel veya yazılı basında başlarlar nutuk çekmeye. Şunu alın, bunu satın gibi tavsiyelere. Kimse de demez ki; “Yahu kardeşim, sen beni tanımazsın ben seni tanımam. Belki de ömrümüz süresince birbirimizi görmeyeceğiz. Sen niye benim zengin olmamı istiyorsun. Madem o kadar bilgilisin ve eminsin, kendin bütün servetini ortaya koy, köşeyi dön. Git Miami’de güneşin altında göbeğini kaşı!”
Bu şımarık çocukların bir ortak özellikleri daha var ki, her şeyi modellemeye çalışırlar. Geçmiş yönetim yüzünden modelleme yapamadıkları söyleyen Merkez Bankası Başkan Yardımcısını hatırlarsınız. Peki bu modelin içinde insan var mı? Tabi ki yok, ama varsayım var. Geçmişte nasıl yaptıysa, gelecekte de öyle yapacak varsayımı. Peki ben geçmişte günde bir paket sigara içiyordum. İki yıl önce bıraktım. Sen benim sigara içerken beş yıllık modelleme yaptıysan, modelin başarısız oldu.
Bir de teknik analizciler var. Sermaye piyasalarının en önemli oyuncuları. Bireysel yatırımcı için teknik analiz denilen olgu, tam bir balon. Bunu defalarca yazdık, söyledik. Ama bunların etkisi o kadar fazla ki, benim gibi finansal analizcilerinin sesinin cılız kalmasına neden oluyorlar. Yahu bu halka arzlara bir bakın, halka arz fiyatıyla, borsa fiyatını karşılaştırın. Bunlarla ilgili çok şey söyleriz ama mevzuat izin vermiyor. Peki bu hisseleri birincil piyasada kim pazarlıyor?
Sonuç olarak; piyasaların bu şımarık çocuklarına itibar etmeyin. Aklı başında insanların izleyin. Unutmayın ki; bir kişi sizlere herhangi bir sermaye piyasası veya para piyasaları enstrümanları hakkında al, sat veya tut diye tavsiye ediyorsa o kişi tanımlamaya çalıştığım şımarıklardandır. Bilim insanı kimseye bu şekilde tavsiyede bulunmaz, ancak yol gösterir. Almak veya satmak eylemini kişiye bırakır. Yine içinde insan faktörü olmayan her model palavradır. Ciddiye alınmaya değmez!
Sağlıcakla kalın…