09.01.2024 tarihli 341 Sayılı Reklam Kurulu Toplantısı’nda önemli bir kısmı İnternet reklamları olmak üzere, aldatıcı reklam veya haksız ticari uygulamalar nedeniyle işletmelere 24 milyon 16 bin 573 lira para cezası uyguladı.
Verilen cezaları tek tek inceledim. Özellikle İnternet ve sosyal medya reklamları kapsamında verilen bazı dikkat çekici cezalara ilişkin gözlemlerimi şu şekilde aktarabilirim:
– Bazı süpermarketlerin sadakat programları kapsamında vaat ettikleri para iadesi kampanyalarına ilişkin tanıtıcı reklamlar “ortalama tüketicinin algılama düzeyi ile tüketici üzerindeki olası etkisi” ya da “tüketicileri yanıltıcı nitelikte olmaları sebebiyle dürüst rekabet ilkelerine aykırılık teşkil etmeleri” gibi sebeplerden dolayı ‘reklamları durdurma’ cezası almış.
– Bir seyahat sitesi, ülkenin ‘en güvenilir’, ‘en büyük’ ve “#1” seyahat sitesi olduğunu belirten reklamlarından ötürü “tanıtımların tüketicilerin tecrübe ve bilgi eksikliklerini istismar edici niteliği” sebebiyle ‘idari para’ ve ‘reklamları durdurma’ cezası almış.
– Bir e-ticaret sitesi, yapmış olduğu indirim kampanyalarına ilişkin yapılan değerlendirmeler sonucunda, reklamlarında “indirim öncesi fiyata yer verilmediği veya bu fiyata yer verildiği durumlarda mevzuata uygun bir biçimde söz konusu fiyatın indirimin uygulandığı tarihten önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük fiyat olduğunu kanıtlar nitelikteki bilgi ve belgelerin Bakanlığa sunulamadığı, indirimli olarak satışa sunulan ürüne ilişkin olarak stok adetlerine yer verilmediği” sebeplerden dolayı ‘idari para’ ve ‘reklamları durdurma’ cezası almış.
– ‘Medyum’ ya da ‘Hoca’ adı altında fal baktığını, büyü yaptığını/bozduğunu iddia eden çok sayıda internet sitesi ya da sosyal medya hesabı, “tüketicilerin korkularını ve batıl inançlarını istismar eden söz konusu tanıtımların Reklam Mevzuatı’nda yer verilen ‘Falcı, medyum, astrolog ve benzerleri tarafından verilen hizmet reklamları ile yasadışı bahis ve kumar oyunlarının reklamları hiçbir şekilde yapılamaz.’ hükmüne aykırı” davrandıkları için ‘idari para’ ve/veya ‘reklamları durdurma’ cezası almış.
– Yukarıda belirtilen mevzuata istinaden, arama sonuçlarında bu kapsamda çok sayıda reklama yer veren bir arama motoru “6502 sayılı Kanun’un 61 inci maddesinin yer verilen ‘Reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşları bu madde hükümlerine uymakla yükümlüdür.’ ” hükmüne istinaden ‘idari para’ ve ‘reklamları durdurma’ cezası almış.
– Farklı e-ticaret platformları ve web sitelerinde kamp bıçağı, pala ve katana gibi kesici ve delici aletlerin yanı sıra, ‘piroteknik’ olarak adlandırılan patlayıcı madde satışı yapan çeşitli işletmeler “İnternet üzerinden mesafeli satış yöntemiyle satılarak kargolandığı, dolayısıyla söz konusu reklamlarda güvenlik kurallarının gözetilmediği ve güvenlik açışından tehlike oluşturabilecek uygulama ve durumlar” oluşturduğu için ‘reklamları durdurma’ cezası almış.
– Kozmetik ürünlerinin satıldığı bir web sitesinde yer alan ‘Ürün Değerlendirmeleri’ sayfalarında “Mevzuata aykırı sağlık beyanı içeren tüketici değerlendirmelerine yer verildiği, bu değerlendirmelerin satışa sunulan ürünlerin ilaç veya beşeri tıbbi ürün izlenimi yaratarak tüketicileri yanılttığı, dolayısıyla, söz konusu reklamların tüketicileri yanıltıcı nitelikte olduğu ve dürüst rekabet ilkelerine aykırılık teşkil ettiği” sebebiyle ‘idari para’ ve ‘reklamları durdurma’ cezası almış.
– Bir web sitesinde yer alan tanıtımlarda bir başka sitenin adı, amblemi, logo ve diğer muhtelif ayırt edici kurumsal kimlik unsurlarına yer verilmesinin “söz konusu sitenin taklit edilmesi suretiyle tüketicileri aldatıcı ve yanıltıcı nitelikte” olduğu değerlendirilerek ilgili reklam veren ‘idari para’ ve ‘reklamları durdurma’ cezası almış.
– Bir firma tarafından, aynı ambalajları kullanarak paketlenen 4’lü sabun ürünü, 360 gramlık ambalaj içerisinde 320 gram olarak piyasaya arz edilerek “söz konusu ürünlerin birim fiyatlarının dolaylı yoldan artırıldığı; ayrıca ürün ambalajlarında mevzuatın amir hükmüne aykırı olarak ağırlık değişikliğini tüketicilerin fark edebileceği bir değişiklikte yahut bildirimde bulunulmadığı; bu suretle tüketicilerin aldatılarak yanıltıldığı ve ortalama tüketicinin ekonomik davranış biçiminin ve bilinçli olarak karar verme yeteneğinin azaltıldığı” sebebiyle ‘idari para’ ve ‘reklamları durdurma’ cezası almış.
– Bir Instagram kullanıcısı, paylaşımlarında takviye edici gıda ürününe ilişkin tanıtımlar yaptığı, ancak “inceleme konusu tanıtımlarda yer alan söz konusu ifadeler ile mevzuatta izin verilen sağlık beyanlarının dışına çıkıldığı” için ‘reklamları durdurma’ cezası almış.
– Bir başka Instagram kullanıcısı, paylaşımlarda “bazı markalara ait sosyal medya hesaplarını etiketleyerek, etiketleri tıklayan tüketicileri ilgili mal veya hizmetlerin tanıtım ve pazarlaması yapılan kurumsal sosyal medya hesaplarına yönlendirildiği, ancak paylaşımlarda herhangi bir reklam, işbirliği ibaresine yer verilmediği, bu suretle ilgili ürün ve markalara yönlendirme yapmak suretiyle markaların örtülü reklamının yapıldığı” için reklamları durdurma’ cezası almış.
– Bir başka Instagram kullanıcısı ise, paylaşımlarda örtülü reklamın yanı sıra bir hekimin örtülü reklamını yapması sebebiyle ‘idari para’ ve ‘reklamları durdurma’ cezası almış.
– Son olarak, çok sayıda hekim ve sağlık kuruluşu web sitelerinde ve sosyal ağlarda yaptıkları paylaşımlar ya da broşür ve pano gibi farklı yöntemlerle yaptıkları tanıtımlar vasıtasıyla reklam yaptıkları sebebiyle “inceleme konusu tanıtımlarda yer alan ifadelerin sağlık alanında çalışan kuruluşun faaliyetlerine ticari bir görünüm yükleyen, tıbbi işlemlere yönelik talep yaratıcı ve dolayısıyla ilgili mevzuatta izin verilen bilgilendirme ve tanıtım faaliyetleri sınırını aşan nitelikte olduğu” sebebiyle ‘idari para’ ve ‘reklamları durdurma’ cezası almış.
Biraz uzun oldu ancak 178 sayfalık raporu ancak bu kadar özetleyebildim. Burada en dikkat çekici nokta; sosyal ağlarda influencer’lar başta olmak üzere, sıradan İnternet kullanıcılarının dahi yapmış oldukları paylaşımlarda dikkatli olması gerektiğidir diyebiliriz. Çünkü, ‘aldatıcı reklam veya haksız ticari uygulamalar’ tespit edilmesi durumunda verilen cezalar oldukça ciddi rakamlara ulaşabiliyor…