Bilginin ağırlığı

İftar programlarındaki sorulan dini içerikli sorular gibi bilimsel açıklaması merak edilen sorulara yönelik paylaşımlar da sosyal medyada ilgiyle izleniyor. Örneğin, “Herkes aynı anda zıplasa ne olur?” ya da “İnsan beyni yeni bilgi öğrendikçe ağırlaşır mı?” gibi sorular test edilmesi zor olmasına rağmen genellikle uzmanlar tarafından mevcut bilgiler ışığından tahminen cevaplanabiliyor.

Geçtiğimiz günlerde benzer bir soru da bir Alman fizikçiden geldi:

Sosyal medyadaki paylaşımlar arttıkça dünyanın kütlesi de ağırlaşır mı?

Diğer bir ifade ile, bilim insanı dijital verilerin fiziksel bir kütleye sahip olup olmadığını sorgulayan bir makale çalışmasında bu sorunun cevaplanabileceği bir deney önerisinde bulunmuş. Bilgi parçacıklarının sonlu ve ölçülebilir bir kütlesi olduğunu düşünen araştırmacı, üzerine bilgi kaydedilen flash disk gibi belleklerin boş hallerine göre daha ağır olmak zorunda olduklarını iddia ediyor.

O yüzden de, her ne kadar bu bilgi parçacıklarının kütle ağırlıkları ölçülebilir bir düzeyde olmadığı için mevcut koşullarda bu teoriyi kanıtlamanın imkânsız olduğunu düşünse de, sosyal medya paylaşımları arttıkça bu bilgi miktarının da zamanla artarak belirli bir ağırlığa ulaşacağına, bunun sonucunda birkaç yüzyıl içinde dünyanın kütlesini ağırlaştıracağına inanıyor.

Bu konudaki görüşlerini ispatlayabilmek için düşündüğü deney ise madde ve antimadde çarpıştırılarak bilgilerin elektronlardan ayrıştırılmasına dayanıyor. Bir elektrondaki bilgi onu taşıyan elektronun kütlesinden 22 milyon kat küçük olduğu için bilgiyi ancak elektronu silerek ölçebileceğini ifade eden bilim insanı, fizik yasalarına göre böyle bir çarpışma bilgiyi taşıyan elektronların yok olmasına yol açarak bilginin açığa çıkarak kızılötesi fotonlara dönüşmesini sağlayacağını, böylelikle de bilginin bir ağırlığı olan kütle olduğunu ispat edebileceğine inanıyor.

Esasen Google’da en çok aranan bilimsel sorulardan birisi “insan nüfusu arttıkça dünya da ağırlaşıyor mu?” sorusudur. Bu soruya bilim insanları, son 50 yılda insan nüfusu iki katına çıkmasına rağmen dünyada var olan her şeyin atomlardan oluşması ve doğum ve ölüm gibi olaylarla aslında atomların yer değiştirmesinden başka bir şey olmaması sebebiyle dünyanın kütlesinde bir değişikliğe yol açmadığı şeklinde açıklıyorlar.

Bu bağlamda düşündüğümüzde bilgilerin de aslında elektronlar üzerinde dünyada var olmayan bir ağırlığa yol açacağı fikri bana çok anlamlı gelmiyor. Ancak buna en güzel cevabı elbette fizikçiler verecektir…

Prof. Dr. Mustafa Zihni TUNCA