Çok değil, bu köşeyi yazmadan sadece bir gün önce sosyal medya devi Facebook’un patronu Zuckerberg “Önümüzdeki 10 yıl boyunca amacım beğenilmek değil anlaşılmak olacak” sözleriyle kullanıcılar tarafından yanlış anlaşıldığından yakındı!
Zuckerberg’i yanlış anlayan, pek çok yazısından eleştiren, hatta timsah gözyaşları dökmekle suçlayan bu köşenin yazarı esasen son on yıldır bu genç arkadaşı gerçekten anlamaya çalışıyor…
Para kazanmak için reklam alması gerektiğini, reklam almak için kullanıcıları daha yakından tanıması, bunun için de kişisel verileri daha yakından takip etmesi gerektiğini artık iyice anlamış bulunuyoruz Zuckerberg’in.
Cambridge Analytica skandalından çok önce, Facebook’un bizzat kendisi ve platform üzerinde faaliyet gösteren uygulama geliştiriciler tarafından kullanıcılara ait verilerin izinsiz şekilde takip edildiğine dair defalarca uyarılarda bulunmuştum. Hatta konferanslarda dinleyicilere küçük bir deney öneriyordum:
Halen aynı şekilde devam ediyor mu bilmiyorum ama geçmiş yıllarda özellikle Android tabanlı cihazlarda uygulama ayarlarına girerek Facebook uygulamasını silip yeniden yüklediğinizde bir kez bile uygulamaya giriş yapmasanız bile her geçen gün uygulamaya ait verilerin boyutunun anormal bir şekilde artış gösterdiğini gözlemleyebiliyordunuz… Kullanılmayan bir uygulamanın boyutu neden ve hangi verilerle artış gösterir, bunu anlatmadı hiçbir zaman Zuckerberg!
Takip eden süreçte kullanıcılarda sosyal ağlar tarafından takip edilme paranoyası başladı… Önceleri WhatsApp gibi uygulamalarda sohbet ederken konuştukları konularda reklamlar görmeye başladıklarını ifade eden bireyler zamanla telefon görüşmelerinde ve hatta telefon kapalıyken yüzyüze konuştukları şeylere ilişkin bile reklamlar görmeye başladıklarına dair yakınmaya başladılar!
Benzer örneklerle zaman zaman kendim de karşılaşıyor olsam da konferanslarda bu konuda gelen soruları Siri, Google Asistan ve sesli navigasyon sistemleri gibi uygulamalara verilen izinlere bağlı olarak benzer durumların yaşanabileceğini, o yüzden de uygulamaların güvenlik ayarları ve verilen izinler hususunda daha dikkatli olunmasını öneriyordum.
Bu köşeyi kaleme aldığım cuma günü bilgisayarın tarayıcısında karşıma çıkan iki reklam ise sosyal medya devlerini gerçekten anlayamadığım gerçeği ile bir kez daha yüzleşmemi sağladı! Öncelikle belirtmekte fayda olabilir, WhatsApp dışındaki tüm sosyal ağları kullanmayı uzun süre önce bırakan bir kişi olmanın yanı sıra kişisel verilerin güvenliği konusunda da oldukça hassas davranıyorum.
O yüzden de kullandığım tüm cihaz ve uygulamaların güvenlik ayarlarını kişisel verilerimi en etkin bir şekilde koruyacak düzeyde tutmaya çalışırım. Öyle ki, tüm cihazlarda kullandığım Firefox tarayıcı diğer uygulamaların ve ziyaret ettiğim sitelere karşı verilerimi korumakla kalmayıp tarayıcıdan çıktığım anda tüm geçmişi temizleyerek bir sonraki oturumda ziyaret ettiğim sitelerin geçmiş kullanımlara ait verilere erişimini de engellemiş olur!
Hâl böyle olunca da İnternet sitelerinde karşıma çıkan reklamlar çoğu zaman ilgi alanlarım ile pek alâkalı değildir. Ya da değildi bugüne kadar! Geçtiğimiz hafta sonu mobilya bakmak üzere mobilya mağazalarının yoğun olduğu cadde üzerindeki bazı mağazaları gezdikten sonra yolun diğer tarafındaki mağazalara daha sonra bakmak üzere eve dönmüştük. Hatta, dönüş yolunda eşimle konuşurken ziyaret etmek istediğimiz mağazalardan birisi de yolun diğer tarafında kaldığı için o mağazaya haftaya uğrama konusunda sözleşmiştik.
Takip eden günlerde eşim çocuklardan birisini alerji konusunda uzman bir hekime götürdü. Eve döndüklerinde hekim tarafından istenilen tetkiklerin nerelerde yapılabileceğini konuştuk.
Tetkiklerin yer aldığı formun fotoğrafını çekerek telefonuma kaydettikten bir saat kadar sonra bilgisayarda bir habere bakmak üzere Firefox tarayıcısını açtığımda web sitesinin logosunun üzerindeki büyük reklam çerçevesinde büyük puntolarla “Geniş Kapsamlı ALERJİ TESTİ… 300 adet alerjen ve molekül ile solunum ve gıdalara alerjinizi detaylı bir şekilde öğrenebilirsiniz…” yazıyordu!
Bu reklamın hemen altında yer alan web sitesinin logosunun sağ tarafında ise önceki gün arabada konuştuğumuz mobilya mağazasının “… mobilyalarda fırsatları kaçırma” başlıklı reklamı ile haritadaki konumu yer alıyordu!
Tesadüflere inanmam! Bahsettiğim olayların apaçık gözetlenme olduğunun farkındayım! Bu örneklerde beni gözetleyenin ise Google olduğu çok açık! Facebook, Google ya da Twitter fark etmez, öyle bir noktaya geldik ki artık gözümüzün içine soka soka, bizimle alay ederek bizi gözetlemeye başladılar!
Anlaşılamamak gerçekten zor… Sanırım önümüzdeki on yıl da Zuckerberg’in “Gözetliyoruz ama bir sorun neden…” şeklindeki saçmalamalarını dinlemekle geçecek!
