IPhone’un sutyen ile imtihanı

Geçtiğimiz günlerde önce ABD’de, ardından da tüm dünyada Apple’ın uzun süredir beklenen IPhone X modeli satılmaya başlandı. Önceki aylarda tanıtımı yapıldıktan sonra fiyatı yüzünden önemli eleştirilere maruz kalan yeni modeller tahminlerin aksine beklenin üzerinde talep görmüş durumda. Bu ürünler ile ilgili teknoloji sitelerinde şu ana kadar yapılan yorumların da olumlu yönde olması şirket açısından oldukça sevindirici. Hatta, bazı uzmanlar sadece animoji olarak adlandırılan hareketli emoji özelliği ile yeni yüz tanıma teknolojisinin bile telefon açısından başlı başına ciddi yenilikler olduğunu ifade ediyor.

Apple açısından bu güzel olaylar yaşanırken hafta içinde ilginç bir gelişme daha oldu. IPhone kullanan bir kadın tarafından atılan bir twit viral bir şekilde yayılarak Apple’ın telefonlarda yer alan mahrem fotoğrafları gizlice izliyor olabileceği söylentileri tartışılmalara yol açtı. @ellieeewbu adlı kullanıcı Twitter’da yaptığı paylaşımda IPhone’un fotoğraf albümünde sutyen kelimesinin İngilizcesi olan ‘brassiere’ kelimesi arandığında haberi olmadan göğüs bölgesinin yer aldığı mahrem fotoğrafların bir klasörde toplanmış olduğu fark ettiğini ifade ediyordu.

Hızla yayılan bu paylaşımda yer alan iddiayı test eden pek çok kadın; sutyen, mayo vb. kıyafetler ile çekindikleri görüntüleri tek bir klasörde toplanmış olarak görünce haklı olarak endişeye kapıldı. Hatta, bir top model tarafından ekran görüntüleri ile durum belgelenince Apple’ın kişilerin izni olmadan fotoğraflarını izlediği düşünülmeye başlandı. Yapay zekâ ile yapılan bu sınıflandırmanın giysiden öte göğüs ve boyun bölgesinden oluşan insan tenine odaklanarak gerçekleştirildiğine dair paylaşımlar kullanıcılarda ciddi şüpheler uyandırma konusunda yeterli oldu.

Oysa ki, Apple tarafından önceki yıl piyasaya sürülen IOS10 işletim sistemi ile birlikte sunulan ve şu ana kadar az bilinen bu yenilik, yanlış anlaşılma sonucu kullanıcılar tarafından bu şekilde algılanmıştı. Yapay zekadan yararlanarak fotoğraflarda yer alan 4 binin üzerinde objeyi ayırt edebilen Iphone cihazlar, fotoğraflarınızı kolaylıkla arayabilmeniz için içerisinde aranılan kelimede yer alan objenin yer aldığı fotoğrafları yeni bir klasör altında gösterebiliyor. Fotoğraflar çekildiği andan itibaren indekslendiği için içerisinde yer alan objeleri kolaylıkla tanımlayıp gruplandırabilen bu sistem sadece telefonların içinde çalışıyor. O yüzden de Apple web sitesinde de belirtildiği üzere telefonlarda yer alan fotoğraflar hiçbir surette Apple ya da uygulama geliştiricilerle paylaşılmıyor. Fotoğraflar da türüne göre ayrı klasörlerde toplanmayıp sadece arama yapıldığında arama penceresinin yer aldığı klasörde geçici olarak listeleniyor.

Bununla birlikte, kullanıcılar tarafından istenmediği halde yapay zekâ tarafından sınıflandırılan fotoğraflar cihaz dışına çıkmasa bile, bu durum mahremiyetin sınırlarının tartışılması açısından önem arz ediyor. Geçmiş yıllarda Google Street View uygulaması ile kişilerin bilgisi olmaksızın elde edilen bazı görsellerde kişilere ait mahrem görüntülerin yer alması çeşitli davalara sebep olmuştu.

Bunun da ötesinde, yapay zekâ ile yapılan sınıflandırmalarda halen %100 başarıya ulaşılmadığı da biliniyor. Yapay zekanın başarılı sonuçlara ulaşabilmesi için büyük miktarda gerçek veriden yararlanarak eğitilmesi gerekiyor ki, bu durumda cihazların ciddi bir performans göstermesi gerekiyor. O yüzden de geçtiğimiz günlerde Elon Musk, Tesla’ya ait otonom araçların tamamen sürücüsüz hareket edebilmeleri için yollara ait bilgilerin yapay zekâ tarafından çok daha güçlü bilgisayarlar aracılığıyla analiz edilmesi gerektiğini itiraf etti.

Asıl konumuza dönersek, Apple’ın fotoğraflarda yer alan nesneleri tanımlamak için oluşturduğu listede yer alan kavramların neler olduğu maalesef kullanıcılar ile paylaşılmıyor. Yukarıda da belirttiğim gibi bazı uzmanlar tarafından yapılan araştırmalar sonucu 4 binin üzerinde nesnenin yapay zekâ tarafından algılanabildiği biliniyor. Bu nesnelerin neye göre seçildiği ise bir muamma. Örneğin, iç çamaşırlarından sadece kadınlara ait sutyenin bu listede bulunmasının sebebi bilinmese de, bu konuda oluşan tepkilere rağmen halen Apple’ın sessizliğini koruması gerçekten ilginç. Gelişmeleri bu köşede paylaşmaya devam edeceğim…

Prof. Dr. Mustafa Zihni TUNCA